Strona główna

Aktualności

Wyniki

Streszczenie

Metodyka

Prace terenowe

Dane

Dodatki

Koordynacja

Pliki

Prace terenowe

Kategorie „lęgowości” są takie same, jak przyjęte w Polskim Atlasie Ornitologicznym oraz kartotece regionalnej. Dodatkowo wprowadzona została kategoria „0” (zero). Używamy jej, gdy gatunku nie stwierdzimy i prawdopodobnie nie gnieździ się on w kwadracie z powodu braku odpowiedniego środowiska. Jeżeli gatunku nie stwierdzono, ale jego występowania nie można wykluczyć, odpowiednie pole w formularzu pozostawiamy puste. Przykładowo: nie stwierdzenie puchacza w kwadracie nr 574 (centrum Poznania) upoważnia do wpisania kategorii „0”. Nie stwierdzenie puchacza w kwadracie nr 116 (Drawieński Park Narodowy) powoduje, że pole „puchacz” w formularzu kwadratu pozostawiamy puste. W miarę możliwości należy precyzować podkategorię lęgowości i wpisywać odpowiedni symbol w formularzu kwadratu (np. JAJ, KT, itp.). Jeżeli jest to z jakichś względów niemożliwe, wpisujemy jedynie kategorię (A, B lub C).

Kategoria

Symbol

Opis

A

Gniazdowanie możliwe

PO

Pojedyncze ptaki obserwowane w siedlisku lęgowym

S

Jednorazowa obserwacja śpiewającego lub odbywającego loty godowe samca

R

Obserwacja rodziny (jeden ptak lub para) z lotnymi młodymi

B

Gniazdowanie prawdopodobne

P

Para ptaków obserwowana w siedlisku lęgowym

TE

Śpiewający lub odbywający loty godowe samiec stwierdzony co najmniej przez dwa dni w tym samym miejscu lub równoczesne stwierdzenie wielu samców w siedlisku lęgowym danego gatunku

KT

Kopulacja, toki

OM

Odwiedzanie miejsca nadającego się na gniazdo

NP

Głosy niepokoju sugerujące bliskość gniazda lub piskląt

PL

Plama lęgowa (u ptaka trzymanego w ręku)

BU

Budowa gniazda lub drążenie dziupli

C

Gniazdowanie pewne

UDA

Odwodzenie od gniazda lub młodych (udawanie rannego)

GNS

Gniazdo nowe lub skorupy jaj z danego roku

WYS

Gniazdo wysiadywane

POD

Ptaki z pokarmem dla młodych lub z odchodami piskląt

JAJ

Gniazdo z jajami

PIS

Gniazdo z pisklętami

MŁO

Młode zagniazdowniki nielotne lub słabo lotne, lub podloty gniazdowników poza gniazdem

0

Gniazdowanie wątpliwe

0

Zero. Nie stwierdzono danego gatunku ptaka i z dużym prawdopodobieństwem nie gnieździ się on w kwadracie z powodu nieodpowiedniego środowiska.

 

Brak danych

 

Puste pole. Nie stwierdzono gatunku i nie wiadomo, czy nie występuje, czy nie został wykryty.

2. Nawigacja

Przed wyjściem w teren należy zaopatrzyć się w odpowiednie mapy. Sugerujemy samodzielne oznaczenie na tych mapach granic kwadratów i ich numeracji. Numerację kwadratów znajdziemy na stronach internetowych Atlasu. Dla obserwacji pojedynczych możemy podawać numer kwadratu lub współrzędne miejsca obserwacji w układzie 1942 (czyli wg siatki mapy) lub WGS 84 (w przypadku korzystania z odbiornika GPS).

3. Kontrole kwadratu

W przypadku kontrolowania jednego kwadratu, dane można aktualizować bezpośrednio w formularzu kwadratu po powrocie z terenu. Jeżeli kontrolujemy większy obszar, obejmujący kilka kwadratów, lepiej nie ufać nadmiernie własnej pamięci i wybierać się w teren z wydrukowaną listą gatunków z formularza kwadratu. Przy opuszczaniu jednego kwadratu i wchodzeniu do kolejnego, zapisujemy stwierdzone kategorie lęgowości. Przy kolejnych kontrolach tego samego kwadratu staramy się „podnieść” kategorię. Formularz kwadratu wysyłany po sezonie do koordynatorów powinien więc zawierać maksymalne kategorie lęgowości stwierdzone dla każdego z gatunków w każdym z kontrolowanych kwadratów. Jeżeli dany gatunek nie gnieździ się w kwadracie, kolejne kontrole pomogą rozwiać wątpliwości co do zaliczenia go do kategorii „zero”. W miarę możliwości należy kontrolować całe spektrum siedlisk dostępnych w danym kwadracie. Ważne jest również dopasowanie kontroli do zróżnicowanej aktywności ptaków, które staramy się wykryć. Jeżeli chcemy mieć pewność, że wykryliśmy większość gatunków, musimy prowadzić obserwacje w różnych porach dnia, przez cały sezon lęgowy. Obserwatorzy decydują, jaka strategia bardziej im odpowiada: czy dokładne kontrole kilku kwadratów, czy też pobieżne, ale za to obejmujące duży obszar. Jeśli obserwator planuje systematyczne i gruntowne kontrolowanie kilku lub kilkunastu kwadratów w trakcie trwania projektu, wskazane jest, aby skontaktował się z innymi osobami, które prowadzą obserwacje w tym rejonie. Ułatwi to rozsądne rozłożenie pracy w czasie i przestrzeni i może zwiększyć efektywność zbierania danych. Aby usprawnić wymianę informacji, na stronach internetowych Atlasu planujemy zamieszczenie listy obserwatorów i deklarowanych przez nich obszarów intensywnej działalności. Jeżeli więc ktoś jest pewien, że będzie prowadził regularne obserwacje w jakiejś okolicy lub nawet w konkretnym kwadracie, prosimy o informację (zbiep@amu.edu.pl). W trakcie wizyt w terenie warto też pamiętać o prowadzonym równolegle projekcie kartoteki regionalnej.

Metodyka ornitologicznych prac terenowych została opisana w kilku książkach i artykułach. Poniżej podajemy kilka najbardziej przydatnych pozycji:
  1. Andrzej Czapulak, Jan Lontkowski, Przemysław Nawrocki, Tadeusz Stawarczyk. 1987. „ABC obserwatora ptaków”. Muzeum Okręgowe w Radomiu
  2. Janusz Markowski, Zbigniew Wojciechowski, Tomasz Janiszewski. 2001. „Vademecum obserwatora ptaków”. Wydawnictwo naukowe PWN
  3. Einhard Bezzel. 2004. „Podglądanie ptaków”. Delta W-Z Oficyna Wydawnicza